Samorząd Województwa Podkarpackiego

Europejska Konwencja Krajobrazowa

Europejska Konwencja Krajobrazowa została sporządzona we Florencji 20 października 2000 r. Jest jedynym aktem międzynarodowym w całości dedykowanym tematyce krajobrazu. Konwencja została ratyfikowana przez Polskę 27 września 2004 r., a weszła w życie 1 stycznia 2005 r.

Celem Europejskiej Konwencji Krajobrazowej jest promowanie ochrony, gospodarki i planowania krajobrazu oraz organizowanie współpracy europejskiej w tym zakresie, opartej na wymianie doświadczeń, specjalistów i tworzeniu dobrej praktyki krajobrazowej.

Konwencja traktuje krajobraz jako ważny element życia ludzi zamieszkujących w miastach i na wsiach, na obszarach zdegradowanych, pospolitych, jak również odznaczających się wyjątkowym pięknem.

Strony Konwencji zobowiązane są do identyfikacji, charakterystyki oraz oceny własnych krajobrazów, określenia dla nich celów jakości, a także podnoszenia świadomości społecznej oraz współpracy transgranicznej.

W celu realizacji zapisów Konwencji, Strony podejmują działania zmierzające m.in. do:

• prawnego uznania krajobrazów jako istotnego komponentu otoczenia ludzi;
• ustanowienia procedur udziału społeczeństwa w procesach planowania i zarządzania krajobrazem;
• uwzględniania kwestii krajobrazowych we wszelkich działaniach związanych z zarządzaniem przestrzenią.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz. U. z 2015 r., poz. 774 z późn. zm.)

Ustawa jest podstawowym aktem prawnym dotyczącym ochrony krajobrazu (ustawa krajobrazowa) wprowadzając nowe narzędzia ochrony takie jak uchwała reklamowa przyjmowana przez radę gminy i audyt krajobrazowy przyjmowany przez sejmik wojewódzki.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 977 z późn. zm.)

Zapisy tzw. ustawy krajobrazowej zostały bezpośrednio przeniesione do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Konieczność opracowania audytu krajobrazowego wynika z art. 38a ust. 1 ustawy nakładającego na organy samorządu wojewódzkiego obowiązek sporządzenia audytu krajobrazowego nie rzadziej niż raz na 20 lat.

Zgodnie z zapisami art. 38a ust. 3 ww. ustawy audyt krajobrazowy, w szczególności:

1. określa:

1. krajobrazy występujące na obszarze danego województwa,
2. lokalizację krajobrazów priorytetowych;

2. wskazuje lokalizację i granice:

1. parków kulturowych,
2. parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu,
3. obiektów znajdujących się na listach Światowego Dziedzictwa UNESCO, obszarów Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO (MaB) lub obszarów i obiektów proponowanych do umieszczenia na tych listach;

3. wskazuje:

1. zagrożenia dla możliwości zachowania wartości krajobrazów, o których mowa w pkt 1 lit. b, oraz wartości krajobrazów w obrębie obszarów lub obiektów, o których mowa w pkt 2,
2. rekomendacje i wnioski dotyczące kształtowania i ochrony krajobrazów, o których mowa w pkt 1 lit. b, oraz krajobrazów w obrębie obszarów lub obiektów, o których mowa w pkt 2, w szczególności poprzez wskazanie obszarów, które powinny zostać objęte formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3, 4 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2022 r. poz. 916, 1726, 2185 i 2375),
3. lokalne formy architektoniczne zabudowy w obrębie krajobrazów, o których mowa w pkt 1 lit. b.

Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 1688)

24 września 2023 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. W ustawie wprowadzono m.in. zmiany odnoszące się do procedury sporządzania audytu krajobrazowego.

W art. 2 pkt 22 wymieniając „akty planowania przestrzennego” dodano do wykazu audyt krajobrazowy.

W art. 38b ust. 2 określającym tryb sporządzania projektu audytu krajobrazowego dodano punkty 1a, 3a oraz 7 nakazujące umieszczenie projektu audytu krajobrazowego w Rejestrze urbanistycznym - nowym narzędziu teleinformatycznym, w którym gromadzone będą dane i informacje z zakresu planowania przestrzennego. (przepis wejdzie w życie z dniem 1.01.2026 r.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 r. w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 394)
Rozporządzenie jest aktem wykonawczym określającym tryb sporządzania audytu krajobrazowego.

Rozporządzenie określa:

1. stosowaną przy sporządzaniu audytów krajobrazowych klasyfikację krajobrazów opracowaną w oparciu w szczególności o takie kryteria jak charakter dominujących w krajobrazie czynników, rzeźba terenu i pokrycie terenu;
2. sposób oceny zidentyfikowanych krajobrazów oraz wskazywania krajobrazów priorytetowych;
3. sposób uwzględnienia w audycie krajobrazowym obiektów, w tym krajobrazów, wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, obszarów Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO (MaB), parków narodowych, rezerwatów i innych form ochrony przyrody wskazanych w art. 6 ust. 1 pkt 1-9 ustawy z dnia 16 bkwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2018 r. poz. 1614, 2244 i 2340 z późn. zm.), obiektów wskazanych w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2067 i 2245);
4. szczegółowy zakres i metodologię audytu krajobrazowego.

Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2308)

Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych weszło w życie w dniu 30 listopada 2022 r. Rozporządzenie wprowadziło zmiany dotyczące nowego brzmienia § 4 ust. 1 pkt 3 dotyczącego dokumentacji audytu oraz wprowadziło nowe brzmienie dla załącznika nr 5 określającego sposób wskazania krajobrazów priorytetowych.

Uchwała Nr 35/908/24 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 24 września 2024 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia projektu „Audytu krajobrazowego województwa podkarpackiego”.