Samorząd Województwa Podkarpackiego

 

---

Otwarcie zrewitalizowanego parku w Głogowie Małopolskim, uroczystości w Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej oraz wyjątkowy koncert w Filharmonii Podkarpackiej – Festiwal Psalmów Dawidowych – to główne wydarzenia tegorocznych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów na Podkarpaciu.

  

 

Otwarcie parku w Głogowie Małopolskim

 

W otwarciu parku uczestniczył marszałek Władysław Ortyl oraz wicemarszałek Ewa Draus. Obecna była także Anna Maria Anders – Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny RP w Republice Włoskiej i Republice San Marino, wicewojewoda Radosław Wiatr oraz samorządowcy i przedstawiciele regionalnych instytucji.

Zrewitalizowany park przy Stawie Traczewskim w Głogowie Małopolskim otrzymał imię Aleksandra Ładosia – polskiego dyplomaty, który związany jest z tym miastem. W latach 1940-1945 podczas trwania II wojny światowej Aleksander Ładoś sprawował funkcję posła polskiego w Bernie, w neutralnej wówczas Szwajcarii. Za jego zgodą i pod jego pieczą powstała tak zwana grupa Ładosia. Jej członkowie zajmowali się wystawianiem nielegalnych paszportów od 1941 roku i kontynuowali swoją działalność do zakończenia holokaustu. Była to jedna z największych akcji przeciwdziałania zagładzie Żydów w historii dyplomacji nie tylko polskiej, ale również światowej.

 

Dokonania życiowe Aleksandra Ładosia były tak ogromne, że należało je upamiętnić. Cieszę się, że udało nam się pozyskać środki na rewitalizację tego miejsca, które dawno temu było parkiem – mówił Paweł Baj burmistrz Głogowa Małopolskiego.

 

Rewitalizacja parku myła możliwa dzięki wsparciu unijnych funduszy z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego. Marszałek Władysław Ortyl, który był w Głogowie Młp. Dziękował władzom miasta za taką formę upamiętnienia grupy Ładosia:

 

Głogów dołącza w ten sposób do miejsc pamięci na Podkarpaciu o Polakach, którzy nieśli pomoc podczas II wojny światowej. I to jest ważna sprawa, abyśmy pokazywali wiedzę o tych wszystkich miejscach i ludziach, którzy taką działalność prowadzili – mówił marszałek Ortyl.

 

Ambasador Anna Maria Anders podkreślała w Głogowie znaczenie pamięci o polskich bohaterach ratujących Żydów. Mówiła także o relacjach polsko-żydowskich:

 

Więzy polsko-żydowskie są bardzo ścisłe. Wiemy, że te stosunki nie zawsze były łatwe. Czasami w dalszym ciągu nie są łatwe, ale może właśnie dlatego trzeba tak bardzo podkreślić tych, którzy tak bardzo się poświęcali, ryzykowali tak wiele podczas II wojny światowej.

 

 

W parku odsłonięty został także pamiątkowy obelisk poświęcony grupie Ładosia, który poświęcił biskup senior Kazimierz Górny. Następnie goście wydarzenia przeszli na stację kolejową, gdzie wewnątrz dworcowego budynku powstał mural z wizerunkami grupy Ładosia. Pod nim  zostały umieszczone dwie tablice – po polsku i angielsku – z informacjami o działaniach grupy.

 

Uroczystości w Muzeum w Markowej

 

Po wydarzeniach w Głogowie Małopolskim dalsze obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką odbyły się tradycyjnie w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Tam złożono kwiaty i zapalono znicze pod pomnikiem rodziny Ulmów w Sadzie Pamięci. Następnie  uroczystości przeniosły się do gmachu muzeum, gdzie odczytano okolicznościowe listy i wysłuchano wystąpień zaproszonych gości, wśród których znaleźli się między innymi: ambasador Anna Maria Anders, arcybiskup Adam Szal, wicewojewoda Jolanta Sawica, zastępca prezesa IPN Mateusz Szpytma oraz radny województwa – Karol Ożóg. Marszałek Władysław Ortyl odnosząc się do otwarcia kilka lat temu w Markowej  muzeum Ulmów powiedział:

 

Przed sześcioma laty dokonaliśmy czegoś niezwykle ważnego dla budowania tożsamości Polaków. W symboliczny sposób szeroko otworzyliśmy drzwi do opowiedzenia na nowo mocnym i wyrazistym głosem – naszej heroicznej historii. Te drzwi zostały otwarte dla tragicznej i pełnej bohaterstwa historii Wiktorii i Józefa Ulmów oraz ich dzieci, dla historii tysięcy innych Polaków, którzy ryzykowali własne życie aby ratować żydowskich współbraci.

 

Marszałek Ortyl odniósł się także do wydarzeń za naszą wschodnia granicą:

 

Nie sposób nie dostrzec, że masowa i spontaniczna akcja pomocy udzielanej przez Polaków Ukraińcom w naturalny sposób spełnia wzorce polskiej kultury solidarności znanej i opartej na tamtych wydarzeniach.

 

O rodzinie Ulmów mówił w Markowej także arcybiskup Adam Szal, metropolita przemyski:

 

Byli to zwykli ludzie, którzy żyli w niezwykły sposób, bardzo bohaterski – powiedział arcybiskup Adam Szal.

 

 

Po wystąpieniach kolejnym punktem programu było odsłonięcie tabliczek na Ścianie Pamięci poświęconych członkom grupy Ładosia.

Uczestniczy uroczystości złożyli także kwiaty na grobie rodziny Ulmów, który znajduje się na cmentarzu parafialnym w Markowej. W imieniu prezydenta RP wieniec złożył Adam Kwiatkowski – sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Modlitwę o beatyfikację Ulmów odmówił arcybiskup Adam Szal.

Następnie w kościele pw. Św. Doroty w Markowej odprawiona została msza w intencji Polaków ratujących Żydów oraz o beatyfikację Sług Bożych rodziny Ulmów. Przewodniczył jej arcybiskup Adam Szal. Minister Adam Kwiatkowski odczytał podczas mszy list od prezydenta Andrzeja Dudy, w którym prezydent napisał m.in. o heroizmie Polaków podczas II wojny światowej:

 

Mimo śmiertelnego zagrożenia okupantów, Polacy ratowali Żydów – zarówno indywidualnie w odruchu serca, jak również działając systemowo w ramah struktur państwowych Polski Podziemnej i emigracyjnych władz Rzeczypospolitej. Swoją odwagą i poświęceniem dając świadectwo chrześcijańskiego miłosierdzia i ogólnoludzkiej solidarności.

 

 

Koncert w Filharmonii Rzeszowskiej

 

Ostatnim elementem czwartkowych obchodów był koncert w Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie poświęcony polskim Sprawiedliwym wśród Narodów Świata – Festiwal Psalmów Dawidowych: Honorujac Sprawiedliwych i Ocalonych – Psalmy Pokoju i Pojednania.

Marszałek Władysław Ortyl mówiąc ze sceny do zebranej w filharmonii publiczności, zachęcał, aby koncert był czasem refleksji nad dobrem i złem, z tą myślą, że dobro zwycięża. Mówił to w kontekście wydarzeń w Ukrainie:

 

Musimy teraz zdawać egzamin z człowieczeństwa, z miłosierdzia, z okazywania pomocy.

 

Minister Adam Kwiatkowski przekazał z kolei dla mieszkańców Podkarpacia podziękowania od  Pary Prezydenckiej:

 

Dziękuję Podkarpaciu za to, co robi dla historii i dla Ukrainy oraz Ukraińców!

 

Ambasador Anna Maria Anders podkreślała zaś, że w tym trudnym czasie, kiedy Polacy wykazują się ogromną solidarnością z Ukraińcami, jest szczególnie dumna z tego, że jest Polką, a nasz kraj jest chwalony i doceniany przez inne państwa.

Konsul honorowy Ukrainy w Przemyślu - Aleksander Baczyk odczytał list od ambasadora Ukrainy Andrija Deszczycy, który dziękował w nim Polakom za pomoc i mówił, że „Ukraina broni w tej chwili całego kontynentu europejskiego przyjmując na siebie ciosy z całego arsenału rosyjskiej machiny wojennej”.

Aleksander Baczyk powiedział zaś:

 

Słowo solidarność jest tym słowem, które właściwie jest przypisane Polakom. Polsko wielkie dzięki za ten dar serca!

 

Koncert został podzielony na dwie części: polską i żydowską. Podczas wydarzenia zostały zaprezentowane utwory specjalnie skomponowane na tę okoliczność. Wśród kompozytorów  muzyki znaleźli się wybitni twórcy polskiej sceny: Michał Lorenc, Józef Skrzek, Piotr Rubik, Michał Jurkiewicz, Golec uOrkiestra. Autorami tekstów są: Zbigniew Książek, Michał Zabłocki i Jerzy Łysiński.

 

Na scenie zaprezentowali się m.in: kantorzy żydowscy: Yaakov Lemmer i Avraham Kirnsboum oraz pianista Menachem Bristowski. Wśród polskich artystów: Golec uOrkiestra, Andrzej Lampert, Grzegorz Wilk, Zofia Nowakowska, Barbara Gąsienica – Giewont, Dariusz Malejonek, Ricky Lion, przy akompaniamencie Agaty Galik – harfistki oraz orkiestry i chóru Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie pod batutą dyrygentów: Janusza Wierzgacza i Marcina Pospieszalskiego. Organizatorem koncertu była Fundacja im. Rodziny Ulmów SOAR. Podczas wydarzenia odmówiona została ekumeniczna modlitwa z udziałem arcybiskupów obrządku łacińskiego oraz Naczelnego Rabina Polski - Michaela Schudricha.

 

24 marca został ustanowiony Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką z inicjatywy prezydenta RP Andrzeja Dudy. Wybrana data nie jest przypadkowa. Tego dnia w 1944 roku niemiecka żandarmeria zamordowała w Markowej  Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów.

 

Autor tekstu: Monika Konopka
Autor zdjęć: Mateusz Romankiewicz
Autor wideo: Michał Hubala

 

Biuro Prasowe UMWP